Nơi nghệ thuật chế biến món chay là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia

 Vùng đất Tây Ninh được xem là vương quốc ẩm thực chay, với nghệ thuật chế biến điêu luyện, người dân biến những cây cỏ trong vườn thành những “sơn hào, hải vị”, làm bao thực khách phải thèm thuồng!

Từ việc ăn chay thường xuyên, người dân Tây Ninh đã sáng tạo, biến tấu những món rau, củ, quả trong vườn nhà trở thành những món chay giản đơn nhưng cực kỳ hấp dẫn, lạ miệng.

Chỉ riêng cây chuối non, người ăn chay có thể biến chế thành món gỏi, nấu canh chua, hay xào với nghệ. Tới mùa điều, chỉ cần vài trái điều tươi, cùng với trái đậu bắp, cà chua là đã có tô canh chua ngọt thanh, đậm đà hoặc đổi món sẽ có điều kho sả, mắm điều…

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận nghệ thuật chế biến món chay của Tây Ninh là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.

Hiện nay số người ăn chay ở Tây Ninh rất đông, có người ăn chay trường hoặc ăn chay theo ngày. Điều dễ nhận thấy ở món chay của người Tây Ninh là các món ăn đa dạng, ngon không kém gì những món ăn mặn. 

Thực phẩm địa phương để chế biến các món chay rất phong phú, từ các sản vật đặc trưng đến các thực phẩm thông thường, như đậu hũ, nấm rơm, nấm đông cô, nấm bào ngư, bắp chuối, trái chuối, các loại khoai, bột mì, bột gạo và các gia vị khác, họ chế tạo đủ món từ nguyên liệu là từ cây nhà lá vườn.

Đối với người ăn chay trường, thực đơn bữa ăn thường xuyên được họ thay đổi để không bị ngán: khi thì nghệ kho muối quẹt, canh chua lá giang nấu với đậu bắp, hay sả kho tương, mắm đậu xào, bắp chuối luộc chấm tương hột… Tất cả đều là rau củ có sẵn trong vườn nhà.

Chỉ cần một trái mít non trong vườn, họ có thể làm nhiều món. Đơn giản nhất là mít sống, gọt ra rồi xắt mỏng, trộn với rau thơm làm món rau ghém. Cầu kỳ hơn chút thì đem luộc chín, sau đó trộn với dầu phi, đậu phộng, rau răm thành món nộm cuốn bánh tráng, hay mít luộc đó đem kho với nước dừa tươi hoặc nước cốt dừa thành món mít kho. 

Ở Tây Ninh, chỗ nào cũng có món chay được bán sẵn, kể cả vào những ngày thường. Từ những quán cơm chay bình dân với giá cả rẻ hiếm thấy chỉ từ hơn 10.000/dĩa với đầy ắp cơm và món ăn, cho đến những quán chay lâu năm với thực đơn đa đa dạng, phong phú, được thay đổi thường xuyên. Hay những hàng quán bánh canh chay, hủ tiếu, bún riêu, cháo chay… cũng luôn tấp nập khách.

Món chay Tây Ninh thường có nhiều màu sắc tươi tắn từ sản vật thiên nhiên, rất đậm đà hương vị và thường không quá cầu kỳ như sự trù phú của đất và sự phóng khoáng, chân thành, mộc mạc, tình nghĩa và hiếu khách của người Nam bộ.

Tuy vậy, các món ẩm thực chay Tây Ninh cũng không thiếu sự tinh tế và đẹp mắt. Khi cần, vẫn có thể chế biến những món sang trọng, cầu kỳ như cơm hạt sen, vịt tiềm, heo quay, cá chiên, tôm kho tàu, gà xé phay, nem bì chả, mắm chưng, mắm kho, lẩu mắm chay, mắm thái chay (làm từ đu đủ, khóm (dứa), dưa leo, cà rốt…), món nướng lá lốt, gỏi thập cẩm chay, cà ri chay… làm bao thực khách khi thưởng thức phải trầm trồ khen ngợi bởi sự độc đáo trong nghệ thuật ẩm thực này.

N.Nguyệt. Ảnh: K.P
(theo tcdulichtphcm.vn)