Khẩu xà thì tâm có Phật không?
Người ta thường nói “khẩu xà tâm Phật” để bào chữa cho những lời nói cay nghiệt, thô lỗ, với lý do rằng những lời nói đó xuất phát từ ý tốt. Nhưng một người thật sự có lòng từ bi, thật sự muốn mang đến điều tốt đẹp cho người khác, thì lời nói của họ sẽ không mang sắc thái gây tổn thương.
Khẩu xà thì tâm xà, không có chuyện khẩu xà mà tâm Phật…
Bởi lẽ, ngôn từ là hình ảnh phản chiếu của tâm hồn. “Khẩu xà” nghĩa là lời nói như rắn độc không thể nào là biểu hiện của một trái tim hiền từ, nhân ái. Nếu khẩu đã xà, thì tâm cũng đã mang chút độc ác, bởi ngôn từ không thể tách rời khỏi bản chất của con người.
Người “khẩu xà” là người luôn dùng những lời nói đâm chọt, khiến người nghe phải đau lòng. Họ có thể viện lý do rằng đó là sự thẳng thắn, rằng họ không muốn giả dối hay che đậy sự thật, nhưng thật ra, đó chỉ là sự bao biện cho thái độ thiếu tử tế.
Một người thực sự tốt bụng, khi họ muốn nói lên sự thật, họ sẽ chọn cách nhẹ nhàng và tinh tế hơn để người nghe có thể tiếp nhận mà không cảm thấy bị xúc phạm. Lời nói có thể đau, nhưng sự đau ấy đến từ sự thật và ý tốt, chứ không phải từ cách diễn đạt đầy sát thương.
“Khẩu xà” là những lời nói làm người khác cảm thấy bị xúc phạm, tổn thương, hạ thấp giá trị của mình. Đằng sau mỗi lời nói độc địa đó là một tâm trí không bình an, không thiện lành. Một người có lòng từ bi không bao giờ dùng ngôn từ như vũ khí để đả kích người khác, bởi họ hiểu rằng lời nói có thể gây nên những vết thương vô hình, khó lành. Nếu tâm đã là Phật, tức là lòng đầy từ bi, vậy làm sao có thể để những lời độc ác thoát ra khỏi miệng?
Chữa lành qua từng lời nói ngọt ngào và chân thành
Người có tâm Phật là người hiểu rõ sự tổn thương mà ngôn từ có thể mang đến, họ sẽ chọn lời để nói sao cho vừa đủ mà không làm tổn thương đến người khác. Một lời nói ác độc không bao giờ có thể trở thành công cụ giúp người khác nhận ra lỗi lầm hay trưởng thành hơn, bởi vì sự đau đớn từ lời nói chỉ tạo nên sự xa cách, đẩy người khác ra xa thay vì mang lại sự hiểu biết hay hối cải. Khi dùng những lời lẽ cay độc để chỉ trích, chúng ta chỉ khiến người nghe tự vệ, khép kín lòng mình, thay vì mở lòng để thấu hiểu và thay đổi.
“Khẩu xà” còn thể hiện sự thiếu kiểm soát, thiếu chánh niệm trong tâm. Những lời nói cay nghiệt, thô bạo thường xuất phát từ cảm xúc tiêu cực như giận dữ, ganh ghét, hoặc kiêu căng. Một người có lòng từ bi, thực sự muốn giúp đỡ người khác, sẽ không để những cảm xúc tiêu cực chi phối lời nói và hành động của mình. Họ hiểu rằng, lời nói có thể là thuốc chữa lành, nhưng cũng có thể là chất độc giết chết tinh thần. Người thực sự có “tâm Phật” sẽ không bao giờ để cho ngôn từ của mình biến thành chất độc.
Việc bào chữa cho những lời nói thiếu tử tế bằng cụm từ “khẩu xà tâm Phật” chỉ là một cách để che đậy sự vô trách nhiệm với ngôn từ của mình. Nếu thực sự có tâm Phật, ta cần phải học cách nói sao cho đúng, nói sao cho phải, nói sao để có thể xây dựng và hàn gắn, chứ không phải để chia rẽ hay làm tổn thương. Một người có lòng từ bi, nếu thực sự muốn giúp đỡ người khác, sẽ không cần đến những lời lẽ cay độc để chứng minh sự thật, mà sẽ chọn con đường của lòng bao dung, sự thấu hiểu.
Khẩu xà, thì tâm cũng xà. Vì lời nói và tâm không thể tách rời nhau. Lời nói chính là biểu hiện của suy nghĩ và cảm xúc trong tâm. Nếu miệng thốt ra những lời độc địa, thì trái tim ắt đã chất chứa những ý nghĩ tiêu cực, dù có biện minh bằng lòng tốt đi nữa. Người thiện lành không cần phải làm tổn thương người khác để chứng tỏ sự thật. Họ biết cách truyền tải chân lý mà vẫn giữ được lòng thương yêu và sự kính trọng.
Chúng ta không nên nhầm lẫn giữa sự thẳng thắn và sự cay độc. Sự thẳng thắn có thể giúp người khác nhìn rõ vấn đề, nhận ra sai lầm, nhưng sự cay độc chỉ mang lại sự đau đớn và tổn thương.
Để trở thành người “tâm Phật”, trước tiên ta cần học cách làm chủ ngôn từ, học cách dùng lời nói để mang đến yêu thương, an ủi, và khích lệ. Bởi lời nói, cũng như hành động, đều xuất phát từ tâm. Và khi tâm đã đầy từ bi, yêu thương, thì lời nói cũng sẽ phản chiếu sự nhẹ nhàng, êm dịu, và mang đến an lành.
Pháp Nhật
