Hãy nỗ lực đạt sơ quả trong đời này

Học viện Phật giáo VN tại TP.HCM được thành lập từ năm 1983 đến nay 2023 trải qua 40 năm. 20 năm trở lại đây, đất nước phát triển, Học viện cũng phát triển. 

Tăng Ni được đào tạo đông hơn và việc đào tạo cũng mở rộng cho Phật tử theo chương trình học từ xa, cho đến đào tạo Tăng Ni tốt nghiệp thạc sĩ, tiến sĩ. Đó là một bước tiến khá dài về học thuật, nhưng đạo Phật đặt nặng việc tu hành để thành Phật. Chỉ học giáo lý không thành Phật. Phải thực hiện giáo lý trong cuộc sống có kết quả như Phật dạy mới thành Phật, cho nên Tăng Ni cần cố gắng thực hành giáo pháp, thanh tịnh hóa thân tâm là việc quan trọng. Vì vậy, tôi gợi ý về việc tu hành hơn là học thuật.

Đức Phật dạy không nên vội tin những điều người xưa để lại, thậm chí không tin đạo sư dẫn dắt. Nhưng phải nghĩ điều đó hợp lý hay không và áp dụng được kết quả thế nào là cách học Phật của chúng ta khác với các tôn giáo khác.

Có người nói đạo Phật là đạo khoa học. Theo tôi, đạo Phật vẫn là tôn giáo, nhưng tôn giáo đặt nền tảng trên nhân bản, tức lấy con người là chính. Nếu chỉ là tôn giáo thôi thì đặt nặng thần linh và trao toàn quyền quyết định cho thượng đế.

Đạo Phật là tôn giáo nhân bản, nghĩa là con người tự quyết định vận mạng của mình, từ đó trí tuệ được nâng lên đỉnh cao. Tuy nhiên, trí tuệ được chia làm hai, một là trí tuệ do học mà có và trí tuệ do tu mà được. Vì vậy, tất cả những kinh nghiệm của người xưa để lại, chúng ta học để có hiểu biết xa hơn.

Đạo Phật chủ trương có sự phát triển hiểu biết từ loài người cổ đại cho đến thời cận đại và hiện đại. Ta vẫn tiếp thu văn minh của loài người từ thời thần quyền tiến lên vương quyền cho đến nhân quyền. Ba thời kỳ phát triển này của nhân loại mà người học Phật phải biết, nhưng đó là sự phát triển của xã hội.

Phật giáo còn có sự phát triển tâm linh gọi là trí tuệ vô lậu và tu theo Phật là phát triển hiểu biết để có tuệ vô lậu, từ hiểu biết do học cho đến hiểu biết tâm linh do tu mới có. Người chỉ học mà không tu là học giả, khác với chúng ta, tu là chính để trở thành Hiền thánh.

Ban đầu, chúng ta học hết văn minh Đông Tây và xa hơn chúng ta học Phật học, từ Phật giáo Nguyên thủy, đến Phật giáo Đại thừa, Phật giáo Kim cang thừa mà trường chúng ta dạy đủ. Chúng ta học ba hình thức Phật giáo này để biết được kinh nghiệm tu hành của những vị đi trước, căn cứ vào đó, chúng ta phát triển cái mới.

Ngoài học thuật, Phật giáo đề cao giới, định, tuệ. Giới là đạo đức, định là tâm hồn bình ổn và tuệ là sáng suốt. Trí sáng do định mà có trực giác là hiểu biết của người tu, học chỉ biết theo sách vở.

Sự hiểu biết về tâm linh, thấp nhất là hiểu biết của chúng ta do quỷ thần mách bảo. Thực tế chúng ta là người nhưng giao cảm được với quỷ thần, tức bắt đầu vào thế giới siêu hình là thế giới của quỷ thần, chư thiên và chư Phật. Muốn vô thế giới siêu hình này phải có Chánh niệm, Chánh định, tức sức tập trung tư tưởng. Như vậy, người vào thế giới vô hình được chỉ có những người tu thực tập Tứ niệm xứ cho đến thất Bồ-đề phần và Bát Thánh đạo để trở thành con người siêu nhiên mới vào thế giới siêu nhiên và làm được những việc bất khả tư nghì.

Như các bậc cao tăng làm được việc khó làm mà không thấy các ngài làm gì. Vua Tống Nhân Tông ở Trung Hoa nhận thấy điều này rằng Nhà nước lo mọi cách cho dân, nhưng vẫn không làm vừa lòng dân, vừa lòng người này thì mất lòng người khác, đoàn thể này đồng ý thì đoàn thể khác bất bình… Trong lúc cao tăng ung dung tự tại, không nhọc sức làm nhưng nhân dân hết lòng kính trọng. Ông nói những người ung dung tự tại này hiện hữu là thầy của trời, người, khuất dạng thì trở về cõi Thánh. Nghĩa là từ thế giới nào, họ sanh lại thế giới này thì thực nghiệm một số pháp xong, họ trở về cõi Thánh. Đó là thế giới của người tu mà người ngoại cuộc không biết được.

Tụng kinh Pháp hoa, tôi đọc câu: “Hành giả Pháp hoa là người thành Vô thượng Đẳng giác vì thương nhân gian mà sanh lại cuộc đời”. Như vậy, có phải người tụng Pháp hoa là người thành Phật rồi, sanh lại hay không? Điều này chúng ta phải cân nhắc. Người thành Phật sanh lại mới là hành giả Pháp hoa. Chúng ta tụng kinh Pháp hoa không phải là hành giả Pháp hoa.

Ngoài ra, phẩm Thí dụ thứ ba, kinh Pháp hoa cho chúng ta thấy rằng người ra khỏi Nhà lửa tam giới, lên đại bạch ngưu xa mới có năng lực ra vào tam giới tùy ý. Nghĩa là họ ở ngoài tam giới đi vào tam giới để thực hiện một số ý định và làm xong ý nguyện rồi, họ lại ra khỏi tam giới. Họ ra vô tam giới hoàn toàn tự tại.

Còn chúng ta có biết mình từ thế giới nào sanh lại hay không? Chúng ta ở trong sinh tử nhưng chưa biết sinh tử, còn kẹt sinh tử. Chúng ta phải thực tập pháp Phật, quán sát từ lúc mình sanh ra, sống một thời gian và từ giã cuộc đời để nhận ra mình từ thế giới nào sanh lại thế giới này và hoàn tất một số việc theo mục tiêu đề ra thì về thế giới nào.

Đức Phật chỉ ra các loại hình thế giới, gần nhất là thế giới siêu hình của quỷ thần. Đa số người nhận ra được mình từ thế giới quỷ thần sanh lại làm người và chết thì trở lại thế giới quỷ thần. Thế giới quỷ thần mà thấp nhất là người chết thành ma và ma sanh lại làm người.

Riêng tôi thường quán tưởng coi đời trước mình là gì mà sanh lại đây. Sau nhiều ngày suy nghĩ, tôi nhận ra nhiều đời trước tôi đã tu hành theo Phật và từ dạng trung ấm, tôi sanh lại làm thầy tu. Tôi nói như vậy, vì cha mẹ tôi lên núi Bà Đen lạy Phật, lạy Bà mà sanh ra tôi. Trải qua quá trình tu hành, thần thức của tôi về núi tu, vì bản thân tôi vốn thích cảnh núi non thanh tịnh. Một ngày đủ duyên, cha mẹ tôi lên núi cầu tự, hồn tôi đang ở núi và do độ cảm tâm với lòng thành của hai đấng sanh thành mà tôi tái sanh làm thầy tu. Gia đình tôi có bốn anh chị em, chỉ một mình tôi là thầy tu. Đời trước tôi là thầy tu nên tái sanh làm thầy tu.

Tôi nói người chết làm ma, ma sanh lại làm người. Thế giới này có nhiều loại ma, nhưng ma tham, ma sân, ma si nhiều nhất. Thầy tu đã diệt ma tham sân si, nên không lệ thuộc cuộc sống nhiều. Các vị kiểm chứng sẽ thấy rõ điều này. Tôi có những bạn tu, người thì kẹt tham, người kẹt sân, người kẹt si, tu một thời gian gặp cám dỗ, hoặc bực tức, không tu nữa. Tu hành mà không thấy gì xa hơn cuộc sống bình thường nên dễ tham sân si, bỏ tu, không đi trọn cuộc đời tu. Vì vậy, tôi chia sẻ với Tăng Ni việc quan trọng nhất phải đoạn tham sân si, không bực tức, không ham muốn, bình tĩnh, sáng suốt.

Người nào đi tu không kẹt ăn, mặc, ở, danh lợi, chúng ta biết người này là thầy tu chết sanh lại làm thầy tu nữa. Điều này dễ nhận nhất trong sinh tử luân hồi. Kiếp này chúng ta tu được phần nào, cuộc sống chúng ta sẽ nhẹ hơn. Thực tế so với các bạn đồng tu, việc ăn mặc của tôi đơn giản và gặp nguy hiểm, tôi không sợ. Tôi biết đời trước mình tu rồi, nên đời này tiếp tục tu. Và gặp Hòa thượng Trí Tịnh, tôi càng xác định điều này hơn. Hòa thượng Vạn Linh nói với đại chúng rằng ông này đời trước là Hòa thượng và đời này cũng là Hòa thượng, đừng xem thường. Nghe Tổ dạy như vậy, Hòa thượng Trí Tịnh liền nhận biết được đời trước mình đã tu rồi. Ngài học thuộc kinh rất nhanh, bộ kinh Pháp hoa chữ Hán ngài thuộc lòng.

Đời trước mình tu rồi, đời này sanh lại có điều kiện tu tốt hơn, nghĩa là mang thân ngũ ấm nhưng có được mối liên hệ tương thông đa chiều, cụ thể là mình sống thì liên hệ với người sống, khi ngủ thì liên hệ với người vô hình và chết thì liên hệ với Phật, Bồ-tát.