Cận cảnh bộ ‘lưỡng long chầu nhật’ ở chùa Keo

Chùa Keo (có tên chữ là Thần Quang tự, xã Duy Nhất, H.Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) là một trong những ngôi chùa cổ ở Việt Nam. Đến nay, chùa Keo (Thái Bình) có tuổi đời gần 400 năm, trải qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo nhưng vẫn giữ nguyên bản sắc kiến trúc độc đáo có từ thời Lê Trung Hưng, thế kỷ 17. Năm 2012, chùa Keo được Chính phủ công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Trong nội tự chùa có một bộ cánh cửa được lắp ở Tam quan cũng là bảo vật quốc gia mang nhiều giá trị lịch sử lâu đời.

Theo tư liệu, bộ cánh cửa cao 2 m, rộng 2,6 m. Hai cánh cửa được ghép từ 8 phiến gỗ lim, chia đều cho hai cánh. Tất cả đều ghép thủ công, sử dụng kỹ thuật ghép mộng gỗ.

Mỗi cánh chạm một hình rồng lớn, một hình rồng nhỏ và một hình nghê. Đôi rồng lớn trong thế vươn mình hướng lên chầu vào giữa.

Hình tượng rồng ở đây được thể hiện qua bố cục đăng đối “lưỡng long chầu nhật” khi hai cánh cửa hợp lại. Thế uốn cong của đôi rồng kết hợp tạo thành hình lá đề, cùng với kỹ thuật chạm lộng điêu luyện, tạo thành nhiều lớp không gian có chiều sâu.

Thế uốn cong thân của đôi rồng lớn, đôi rồng nhỏ có thân rồng tròn lẳn với nhịp điệu thoăn thoắt, dẻo dai ẩn sau những đao, mác to và dài tua tủa trên xuống theo chiều thẳng đứng, vừa hòa quyện, đan xen, vừa mạch lạc, rõ ràng. Bộ cánh cửa phiên bản không phun sơn, không đánh bóng, được để mộc. Đây được xem là kiệt tác chạm khắc ở thế kỷ 17.

Hiện tại, cánh cửa ở Tam quan nội chùa Keo chỉ mở khi chùa có sự kiện lớn; những ngày thường cửa được khóa chặt để du khách đến tham quan được chiêm ngưỡng vẻ đẹp huyền bí trong bộ cánh cửa này.

Theo trụ trì chùa keo, bộ cánh cửa đang được lắp ở Tam quan nội chùa Keo là phiên bản, được các nghệ nhân phục dựng lại đúng như nguyên bản.

Bộ cánh cửa chạm khắc rồng của chùa Keo (bản gốc) đang được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Năm 2017, bộ cửa được công nhận là bảo vật quốc gia.

Cù Hiền-Nguồn: Báo Thanh Niên