Chùa Bổ Đà vẻ đẹp cổ kính hàng ngàn năm tuổi ở Bắc Giang

Là một trong những ngôi chùa cổ kính, linh thiêng nhất của miền Kinh Bắc, chùa có tên gọi chính xác là chùa Quán Âm núi Bổ Đà hay Bổ Đà Sơn Quán Âm Sơn Tự, gọi tắt là chùa Bổ hay Tứ Ân Tự.

Tọa độ của chùa Bổ Đà Bắc Giang

Chùa Bổ Đà hay còn có tên gọi khác là Bổ Đà Sơn Quán Âm Sơn Tự.  Tọa lạc ở vị trí khá đắc địa thuộc tỉnh Bắc Giang. Chùa nằm về phía Bắc của chân núi Phượng Hoàng thuộc dãy núi Bổ Đà, xa xa là dòng sông Cầu thơ mộng.

Khu di tích chùa Bổ Đà là một danh làm cổ tự nổi tiếng của vùng Kinh Bắc xưa. Ngày nay chùa thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Chùa Bổ Đà Bắc Giang được xây dựng từ thời nhà Lý. Sau đó được trùng tu vào thời Lê Trung Hưng và các giai đoạn sau này.

Chùa Bổ Đà và câu chuyện xa xưa

Gắn với ngôi chùa cổ kính này có nhiều câu chuyện xa xưa được lưu truyền qua nhiều đời. Tương truyền rằng có vị quan tên là Phạm Kim Hưng thời vua Lê Dụ Tông. Quê ở làng Bình Vọng, huyện Thượng Phúc, tỉnh Hà Tây (nay thuộc huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội).

Sau khi từ quan về quê lập nghiệp đã vân du đến vùng đất Bổ Đà này. Sau một thời gian nghe các cao tăng giảng đạo, ông đắc đạo và đã đem tất cả bổng lộc có được trong thời kỳ làm quan đem ra để trùng tu, mở mang di tích này. Và chọn đây là nơi đào tạo các tăng đồ của thiền phái Lâm Tế.

Kiến trúc và vẻ đẹp của chùa Bổ Đà Bắc Giang 

Khu di tích chùa Bổ Đà là nơi thờ Phật. Nhưng đồng thời cũng là nơi tu tập của các tăng, ni Thiền phái Lâm Tế qua nhiều thế kỷ. Theo các vết vật chất và thư tịch để lại cho thấy, chùa bắt đầu có từ thời nhà Lý và được xây dựng lại dưới triều vua Lê Dụ Tông.

Chùa được xây dựng bằng các vật liệu gạch nung, ngói, tiểu sành, tường bao được làm bằng đất rất độc đáo. Các bức tường, cổng và một số công trình khác được xây dựng hoàn toàn bằng đất nện theo lối chình tường.

Hiện nay khu di tích chùa Bổ Đà gồm rất nhiều hạng mục lớn nhỏ trong đó có bốn hạng mục chính. Trong đó bao gồm chùa cổ Bổ Đà sơn, Tứ Ân Tự, am Tam Đức, vườn tháp và ao miếu.

Chùa Tứ Ân trong khu di tích được thiết kế theo lối kiến trúc khá đặc biệt. Theo kiểu “nội thông ngoại bế” với 16 khối kiến trúc liên hoàn nối thông nhau. Tất cả đã tạo thành hệ thống các tòa ngang dãy dọc, mang một vẻ u tịch và thanh vắng.

Tứ Ân là một trong những hạng mục chính của khu di tích chùa Bổ Đà. Chùa được xây dựng vào thời vua Lê Dụ Tông (thế kỷ 18) và được trùng tu tôn tạo vào thời Nguyễn (thế kỷ XIX-XX) và những năm gần đây.

Nơi lưu giữ nhiều pho tượng Phật và tòa tháp lâu đờiHiện nay, chùa Bổ Đà là nơi bảo lưu hơn 40 pho tượng Phật quý. Trong đó phần lớn là tượng Phật cổ thời Lê (thế kỷ XVIII) và thời Nguyễn (thế kỷ XIX). Không những vậy còn có những pho tượng bài trí theo tín ngưỡng thờ Nho Giáo, Đạo Giáo và tín ngưỡng dân gian bản địa.

Hơn thế nữa, ngôi chùa này còn lưu giữ tới 97 ngôi tháp cổ có lịch sử hàng trăm năm. Đây là nơi tàng lưu tro cốt xá lỵ nhục thân của 1214 tăng ni phật tử của thiền phái Lâm Tế trong cả nước.

Các ngôi tháp đều được xây bằng gạch và đá với kỹ thuật truyền thống bắt mạch vôi mật mía. Các ngôi tháp mộ xếp hàng hàng, lớp lớp. Và được xây dựng theo những quy định riêng và rất chặt chẽ của thiền môn.

Mỗi cây ít nhất cũng an táng từ 4 thi hài đến 26 thi hài. Tổng cộng có tất cả 1214 thi hài. Trong đó có ba cuốn gia phả bằng chữ Hán ghi rất rõ ràng: “Chỉ những người trong phái Sơn Môn mới được an táng tại vườn tháp, tháp của tăng có hình bình cam lộ trên đỉnh, tháp của ni có trên ngọn có hình hoa sen.

Nơi lưu trữ cả những giá trị văn hóa khác

Chùa Bổ Đà là nơi lưu trữ những giá trị về kiến trúc, thẩm mỹ. Không những vậy, hiện nay đây còn lưu giữ một kho tàng di sản Hán Nôm trên nhiều loại hình. Đặc biệt còn có Bộ ván kinh Phật. Đây là một trong những Bộ kinh khắc gỗ cổ nhất Việt Nam. Với hơn 2000 mộc bản và có ý nghĩa to lớn cho việc nghiên cứu khoa học.

Ngày nay, chùa có khu vườn chùa trồng các loại cây ăn quả truyền thống và các loại hoa màu theo thời vụ. Ngoài giá trị vật chất của di tích, từ xưa khu vườn chùa Bổ Đà đã là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân nữa.

Chùa Bổ Đà thật sự là một ngôi chùa cổ kính với rất nhiều giá trị văn hóa được lưu giữ lại. Đây là một địa điểm rất phù hợp cho các dịp lễ, Tết. Đến đây cầu bình an và tham quan, chiêm ngưỡng những công trình độc đáo của nơi này cũng là một trải nghiệm khá hay.

Nếu bạn đang tìm kiếm một ngôi chùa lâu đời, một điểm đến yên bình, thanh tịnh thì chùa Bổ Đà là một địa điểm không nên bỏ qua. Hãy cùng gia đình, người thân và bạn bè đến chùa để cầu bình an nhé!

Hạnh Nhiên