Miệng luận bàn và tâm suy lường là những chướng ngại trên con đường tu tập

Chân lý của Phật pháp nằm ngoài tầm với của sự suy lường và luận bàn, nó chỉ có thể được nhận ra qua sự trực giác và trải nghiệm tâm linh sâu sắc.

Phật đã từng nói: “Như Lai dùng tất cả thí dụ để diễn đạt mọi việc thì được; nhưng chẳng thí dụ nào có thể diễn đạt pháp này.” Lời dạy này thể hiện một sự thật sâu sắc về bản chất của pháp, rằng chân lý tối thượng của Phật pháp không thể được diễn đạt hoàn toàn qua ngôn từ hay hình ảnh. Tại sao lại như vậy? Bởi vì tự tánh, hay bản thể chân thật của mọi hiện tượng, là bất khả tư nghì – tức là không thể nghĩ bàn và vượt ngoài sự hiểu biết thông thường của tâm trí.

Tự tánh bất khả tư nghì có nghĩa là bản chất chân thật của sự vật không thể bị giới hạn bởi những khái niệm hay từ ngữ.

Tâm trí con người, với khả năng phân tích và suy luận, luôn bị ràng buộc bởi các ý niệm và chấp trước, nên không thể chạm đến được chân lý này. Chân lý của Phật pháp nằm ngoài tầm với của sự suy lường và luận bàn, nó chỉ có thể được nhận ra qua sự trực giác và trải nghiệm tâm linh sâu sắc.

Đối trị chướng ngại tham và sân trong tu tập, thiền tập

Vì thế, Phật đã dạy rằng miệng luận bàn và tâm suy lường là những chướng ngại trên con đường tu tập. Khi chúng ta chấp vào những lời nói và cố gắng suy lường chân lý qua trí óc, chúng ta dễ dàng bị lạc lối và không thể thấy được bản chất thật sự của pháp. Lục Tổ Huệ Năng cũng đã nhấn mạnh rằng, việc chấp vào lời nói và suy lường sẽ dẫn đến việc nghịch ý, tức là hiểu sai lệch và không thể đạt được sự giác ngộ.

Để thực sự hiểu và nhận ra chân lý, người tu học cần phải buông bỏ những chấp trước về ngôn từ và khái niệm, trở về với sự tĩnh lặng và trọn vẹn nhận biết bên trong. Đây là con đường để nhận ra tự tánh của chính mình, bản thể chân thật mà Phật pháp luôn hướng đến. Sự giác ngộ không đến từ sự tích lũy kiến thức hay lý luận, mà từ sự trọn vẹn nhận biết và trải nghiệm trực tiếp.

Trong Thiền Tông, điều này được nhấn mạnh qua việc thực hành thiền định và trực tiếp trải nghiệm tự tánh. Những lời dạy của Lục Tổ Huệ Năng và các vị thiền sư đều hướng đến việc giúp người tu học nhận ra chân lý qua chính bản thân mình, không thông qua sự phân tích hay suy lường. Đó chính là lý do tại sao pháp đốn giáo của Thiền Tông nhấn mạnh việc đốn ngộ – sự giác ngộ ngay tức khắc, không qua từng bước tiệm tiến.

Pháp Nhật