Từ lời kinh đến ý kinh (Phần 5)

Để chấm dứt đề tài từ lời kinh đến ý kinh kẻ cầm bút xin mượn sáu câu thơ ở đoạn kết truyện Thúy Kiều của Nguyễn Du:

Có Tài mà cậy chi Tài,

Chữ Tài liền với chữ Tai một vần.

Đã mang lấy Nghiệp vào thân

Cũng đừng trách lần Trời gần Trời xa,

Thiên can ở tại lòng ta

Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài.

Đây là lời tự nhủ của Thúy Kiều có tài sắc vẹn toàn sau mười lăm năm chìm nổi được tái ngộ với Kim Trọng. Đây cũng là lời của Nguyễn Du trình bày nhân sinh quan của tác giả thấm nhuần sâu đậm lý Nhân Quả trong Phật giáo. Ở cương vị người trì niệm kinh Phật, hành giả nhận thấy đây là lời khuyến tu chân thành tha thiết: Đã trì kinh ắt có ít nhiều Thiện căn, trí tuệ đã phần nào sáng dần dần. Chớ có cậy Tài chỉ mới lý giải được ý kinh nhưng chưa hội nhập được Chân Kinh đã tưởng là giác ngộ.

Từ lời kinh đến ý kinh (Phần 4)

Sự ngộ nhận này gốc từ tăng thượng mạn, vừa tham vừa si, mới nhận thức được một phần nhỏ đã tin là hội nhập tròn đầy. Đây là nhân bất thiện vị tế người đi trên đường Giác ngộ thường dễ mắc phải vì chỉ nhìn thấy Quả là sự thông hiểu lời kinh mà không nhìn thấy Nhân là Thiện căn đã vun trồng từ bao kiếp trước. Nhân bất thiện này làm suy giảm tiêu mòn Thiện căn đem đến tai họa mà không hay. Chữ Tài cùng một vần với chữ Tai là như vậy.

Điều cốt yếu là luôn luôn vun bồi Thiện Căn. Đã có đủ thì vun bồi cho thêm thâm hậu, nếu chưa đủ thì lại càng cần cố gắng hơn cho được đầy đủ. Cái Tài chỉ là Quả, một khi đã gieo Nhân thì đương nhiên có Quả. Quan tâm đến Tài mà quên vun bồi Thiện Căn tức chữ Tâm là tự rước họa vào thân. Người khéo tu biết thận trọng chăm chú vào việc gieo Nhân, kẻ vụng tu thì mãn và chăm chú vào việc hái Quả. Ca dao có câu:

Nước đời ba bẩy đường tu,

Khéo tu thi nổi vụng tu thì chìm.

Người thiện thiện học chân tu nhất tâm tín nguyện như thế.

Bảo Thông